Alles wat ik weet, heb ik van horen zeggen. Dat het een sjamanistisch ritueel is, dat het te maken heeft met de elementen vuur, lucht, water en aarde. Dat de windrichtingen er mee gemoeid zijn. Dat het pikkedonker is, dat je naakte lijf tegen dat van anderen aangekleefd zit. Dat het innerlijk reinigend werkt en uren kan duren. Ik heb het over de zweethut. Mijn eerste.
Samen met Katja reisde ik af naar de voet van het Montserratgebergte in Catalonië om voor The Silent Centre mooie, stille plekken te zoeken voor een zweethut. Aangezien de zweethut als ritueel voorkomt bij uiteenlopende beschavingen, staat The Silent Centre altijd open voor samenwerkingen over de grens.
We kampeerden op een stuk privéterrein met olijfboomgaarden en uitzicht op het massieve, gelaagde gesteente. De voorgaande nachten lag de temperatuur rond de nul graden. De buitendouche voelde na het opstaan warm aan.
Ook al liet de zon zich plotseling zien, ik kon niet wachten om een paar uur met een groep onbekenden in een krappe, donkere, maar goed verhitte tent door te brengen. De warmte mijn botten binnen te laten dringen en de kou tijdelijk buiten spel te zetten.
Tegen het middaguur loopt het terrein vol met Spanjaarden. Een paar stellen en vriendengroepjes, maar ook hele gezinnen compleet met voedselpakketten en ‘abuela’ (grootmoeder) als oppas. De meesten kennen elkaar.
Intussen zijn de sjamaan en zijn vuurmaker al twee tot drie uur bezig een groot, houtvretend vuur te stoken, dat precies tussen de zweethut en een tipi ligt. Tussen de zweethut en het vuur maken ze een altaar, waar deelnemers symbolische voorwerpen voor hun gebeden neerleggen of foto’s van hun leraren plaatsen.
Vervolgens bedekken de deelnemers de stevige constructie van twijgen met wollen dekens totdat zelfs het gat van zo’n 50 cm diep in het midden van de hut niet meer te zien is door de kleine ingang die nog is opengelaten. Door die ingang gaan wij straks naar binnen en worden later de hete stenen en het water voor iedere nieuwe ronde aangevoerd.
De zweethut is ‘een korte’ en bestaat uit vier rondes. Eén ronde voor iedere windrichting. We beginnen op het noorden, omdat de ingang van de zweethut op het noorden is gericht. Iedere windrichting heeft een symbolische betekenis.
Per ronde komen er gloeiend hete stenen de tent binnen, verbrandt de sjamaan lokale kruiden of speciale hars en geeft verschillende deelnemers de mogelijkheid hardop te bidden. Intussen zorgt de watergieter voor een zingende, natte hitte. Speciale liederen helpen om de weerstand tegen hitte, angst of gedachten te doen smelten. De grond waar je op zit is winters koud en biedt een verkoelende uitweg wanneer nodig.
De eerste ronde ging mijn aandacht naar alle gebeurtenissen. Hete stenen, (bijna) naakte lijven, gebeden en liederen in het Spaans, de warmte en de kou. De tweede ronde moest ik enorm gapen, meestal betekent dat loslaten en ontspannen. De derde en vierde ronde kon ik me overgeven en af en toe – het was bijna nooit stil – mediteren.
Eenmaal de zweethut weer uit, moest ik mijn ogen dichtknijpen tegen het felle zonlicht. Ik besefte me niet dat we uren in die hut gezeten hadden. Na een korte, koude douche hielp iedereen met het terugleggen van de dekens. Sommigen hingen rondom het smeulende vuur, terwijl anderen de vegetarische paella en ‘calçots’ (jonge prei of bosui van de grill) klaarmaakten.
Dit is één voorbeeld van een zweethutritueel. Er bestaan legio, afhankelijk van de traditie, geografie en initiatiefnemer. Het Spaanse karakter maakte deze hut preuts, want iedereen droeg ondergoed; een beetje katholiek, want iedereen had lange gebeden; en druk, want van stilte was weinig sprake.
Na een klein bordje paella bezochten wij nog even Manresa, zo’n 20 km verderop het binnenland in. Om even uit de drukte te zijn van al die mensen. Ook is het straatbeeld in Manresa op zondagavond dat van een uitgestorven Nederlands provinciestadje, het café waar we belandden voor een kop thee was de lokale soos voor levenslustige 70-plussers. Omschakelen van zweethut naar stad vraagt duidelijk wat meer tijd, als het zondagavond-vertier van een oudere generatie al een kermis lijkt.
Barbara Putman Cramer
Ook klaar voor je eerste zweethut? Bekijk de Experiences en Expeditions die The Silent Centre dit jaar aanbiedt
